Page 2 - KurierWL_1

W recenzji dla „The Spectator” dodaje także: „do-skonałe wprowadzenie dla tych, którzy nie znają hi-storii Polski, i źródło inspiracji dla tych, którym wy-daje się, że znają ją aż za dobrze”. Zamoyski pokazuje, że czasy opasłych woluminów odchodzą w przeszłość, a historię kraju i narodu można zawrzeć w przyjaznej, niewielkiej książce.

Janusz Jabłoński: Jak się żyje ze świadomością wielkości własnych przodków? Czy to uskrzydla, czy bywa też obciążeniem?

Adam Zamoyski: Chyba jedno i drugie. Byłem wy-chowany częściowo w kulcie rodziny, a właści-wie dwóch rodzin. Ojciec dawał do zrozumienia,

że Zamoyscy reprezentują najlepszą tradycję szlachecko-demokratycz-ną i obywatelską – nie wznosiliśmy wielkich pałaców, nie zamawialiśmy złotych serwisów w Paryżu, budowaliśmy Państwo, byliśmy wspania-łymi i solidnymi ludźmi. Z drugiej strony grały wpływy mojej matki, według której Zamoyscy byli troszkę tępi i nudni, podczas gdy Czar-toryscy znali się na sztuce i literaturze, byli kosmopolityczni i bardziej cywilizowani. Natomiast zupełnie z góry traktowano Potockich czy Ra-dziwiłłów. To wszystko może niezbyt zdrowo wpływa na moje spojrzenie historyczne, lecz w jednej rzeczy bardzo mi pomaga. Kiedy na przykład studiuję epizod historyczny, który wydaje się złożony (np. kongres wie-deński) i w szeregu wielkich postaci decydujących o przyszłości Euro-py widzę swojego prapradziadka (który na domiar złego zakochał się i tyle samo myślał o ukochanej co o granicach), to przypominam sobie, że byli to przecież normalni ludzie, tacy jak ja. Do zrozumienia przeszło-ści potrzebna jest pewna doza imaginacji historycznej (…). Wszyscy po-chodzimy z równie starych rodzin, ale ja na tych dworach widzę krew-nych, którzy niejako ułatwiają mi wejście. To paszport psychologiczny i kulturowy.

Pierwotnie miała być kolejnym wydaniem The Polish Way , ale przygo-towując poprawki, czytałem ją z rosnącym niedowierzaniem. Niemal-że na każdej stronie był jakiś zgrzyt (…). Doszedłem do wniosku, że tej książki absolutnie nie można po prostu wznowić, ponieważ jest anachro-niczna. Powstawała w czasie, gdy nie było suwerennej Polski (…). W hi-storiograﬁi dwóch ostatnich stuleci zakorzeniła się zarazem koniecz-ność krzepienia na duchu i potrzeba podkreślania, że jednak byliśmy wspaniali. W chwili, gdy Polska jest niezależnym, normalnym krajem Unii Europejskiej, to ciągłe akcentowanie splendorów, tłumaczenie nie-powodzeń i usprawiedliwianie winy Polaków jest rażące i wręcz żenu-jące. Nagle zorientowałem się, że teraz można inaczej potraktować cały szereg wydarzeń. Kiedyś opisywanie naszej historii równało się z mową nad grobem dobrego przyjaciela lub ukochanego wuja, który zapił się na śmierć. Człowiek próbował tłumaczyć, że życie uwzięło się na nie-go, alkohol mu smakował, zresztą inni też piją, a on przecież pił bardzo dobre gatunki. W takim duchu utrwalało się dawniej historię i nawet ja, żyjąc w Anglii w latach 80. i starając się pisać normalnie, wpadłem w ogólną psychozę polskiej historiograﬁi. Trudno było tego uniknąć.

Tragicznie zmarły w katastroﬁe smoleńskiej An-drzej Przewoźnik był jednym z badaczy najlepiej zorientowanych w samej historii zbrodni katyń-skiej i miał ogromne zasługi w jej upamiętnianiu. Książka przez niego przygotowana staje się w tym kontekście swoistym testamentem, a zarazem zwięzłym podsumowaniem najważniejszych fak-tów i spraw, które Katynia dotyczą. W tym bardzo ważnego obecnie zjawiska – pamięci o Katyniu.

Najnowsza książka Jonathana Littella, autora słyn-nych Łaskawych . Reportaż, który jest owocem jego kilkunastodniowej podróży do Czeczenii w 2009 roku. Z rozmów z napotkanymi ludźmi wyłania się ironiczny obraz „życia na niby” i nie-podległego, „wolnego” kraju, w którym poddane dyktatowi Kremla ekipy rządzące są przeżarte korupcją. Czeczeńcy mówią, że udaje im się żyć normalnie, a jednak co chwilę ktoś znika.

Kryminalne rozgrywki, działania pozorowane i garstka wybrańców pracujących w najgłębszej konspiracji.

Andrzej Pepłoński zrealizował ambitne zadanie zamknięcia w jednym tomie przystępnej i wni-kliwej syntezy najciekawszego okresu działania polskich służb specjalnych.

Autor przedstawia przebieg krwawego konﬂiktu, jaki rozgorzał pomiędzy Polakami i Ukraińcami, a którego ramy chronologiczne wyznaczają dwa często przywoływane wydarzenia historyczne: rzeź wołyńska oraz akcja „Wisła”. W swojej książ-ce Grzegorz Motyka opowiada o najtrudniejszym okresie w dziejach dwóch narodów, kreśląc obraz, który na długo pozostaje w pamięci.

Page 2 - KurierWL_1_2011

Page 2 - KurierWL_1_2011